Nowa Wiśniewka, Ługi, Czernice i Kolonie Osadnicze w Prochach.

W dziewiętnastym wieku w ramach pruskiej fryderycjańskiej kolonizacji,

na wydzielonych obszarach Wiśniewki i przyległych Łąk, Potulic i Głomska, powstały nowe osiedla - kolonie: Nowa Wiśniewka, Ługi i Czernice. Zasiedlane były głównie osadnikami narodowości niemieckiej.

Były to czasy upowszechniania się w Europie nowych prądów w polityce społecznej. Czasy znoszenia pańszczyzny i uwłaszczania chłopów.
Każda z tych wiosek w dziewiętnastym wieku została wyposażona w budynek szkoły elementarnej.
Nieco inna jest historia Proch, najstarszej osady w naszej okolicy.

NOWA WIŚNIEWKA

Nowa Wiśniewka (osiedle, kolonia) założona została w 1824 roku na wydzielonych gruntach Starej Wiśniewki i Łąk. Jej pierwsza nazwa brzmiała Neu Wisniewke (w tłumaczeniu na polski Nowa Wiśniewka) W latach drugiej dekady XX wieku na skutek likwidacji polsko brzmiących nazw miejscowości w zaborze pruskim, przemianowano Neu Wisniewke na Kirschdorf. Według pruskich szacunków w 1910 roku 12,3 % mieskańców stanowili Polacy a 87,7 % mieszkańców ludność niemiecka. Trudno ustalić do końca jakie były naprawdę proporcje wobec dość częstych małżeńtw mieszanych, zwłaszcza wśród katolików obydwu nacji.
Kiedyś w obrębie wioski istniał młyn - wiatrak konstrukcji drewnianej (Koźlak).
Od samego początku jej założenia ma ksztalt ulicówki która przecina drogę powiatową, z dodatkowym rozgałęzieniem wdłuż tejże powiatówki, oraz punktowymi posesjami.
Jest wsią sołecką. Liczy niewiele ponad setkę mieszkańców (2007 r)

Dokładniejsze informacje na temat Nowej Wiśniewki przyniósł dopiero Spis Powszechny Ludności Rzeszy z 1925 roku. Wieś zajmowała obszar 3,5 km/2 i zabudowana była 26 budynkami mieszkalnymi częściowo w zabudowie rozproszonej. W 1925 we wsi mieszkało 168 mieszkańców

(75 mężczyzni 93 kobiety). Protestanci stanowili 83,3 % mieszkańców, wieś zamieszkiwało 28 katolików. Katolicy należeli do pobliskiej parafii w Starej Wiśniewce (Lugetal) a protestanci doparafii w Czernicach (Kenigsdorf)

Udało się ustalić tylko 9 nazwisk mieszkańców. W nawiasach rok dokonania zapisu w księdze adresowej.

-Bułka(1922) Buss (1900) Hanschmann(1900) Mielke (1922) Neumann(1857) Schliep(1922) Suchy (1922) Voltz (1850) Stolarz (1900)

Mieszkańcy Nowej Wiśniewki – Buss, Hanschmann, Neuman i Voltz znajdują się na listach przesiedlonych w trakcie wojny lub po ustaniu działań wojennych.

Analizując mapy miejscowości można stwierdzić z całą pewnością iż co najmniej cztery gospodarstwa zostały zniszczone krótko po ustaniu działań wojennych ( pozostały po nich tzw pustki – czyli resztki ruin i dziczejących drzewek owocowych, najczęściej…wiśni)

Przekaz Grzegorz Kawałek

*

Niemiecka pocztówka z okresu międzywojennego.

Źródła niemieckie podają że w 1931 roku w Nowej Wiśniewce na gospodarstwach o areale ponad 10 hektarowych, gospodarzyli następujący rolnicy: Karl Buss, Philipp Gutermuth, Rainhold Gatzke, Gustaw Hahlweg, Johann Hanschmann, Stanislaw Konczak, Helene Mielke, Adeline Neumann, August Peterson, Friedrich Rost, Otto Schliep, Gustaw Schwarz, Walter Steuck, i Alber Volz.
Ponadto że w 1925 16,7 procent stanowili katolicy w połowie narodowości polskiej.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wszystkie polskie rodziny w Nowej Wiśniewce w okresie międzywojennym, wymienione z nazwiska to : Kończak, Cichy, Senska, Banach, Krzych, Przybyła i Wergin. Rodzina Suchy i Piszczek wyemigrowała do Wolnej Polski zamieniając się na gospodarstwo z rodziną niemiecką,
*
W 1902 roku w Nowej Wiśniewce urodził się Franciszek Piszczek. Młodość swą przed wojną, przeżył w wolnej Ojczyźnie, gdzie ukończył Seminarium Nauczycielskie w Tucholi, a od 1923 roku pracował jako kierownik szkół w powiecie kartuskim.
W czasie wojny przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. W 1945 roku wrócił do rodzinnego powiatu, osiedlił się ze swoją rodziną w Radawnicy i tam rozpoczął pracę. Z dniem 20 listopada 1945 roku został kierownikiem tamtejszej Szkoły Podstawowej.
Na tym stanowisku pracował w Radawnicy przez 12 lat.

ŁUGI
Wieś kolonia jednoulicówka długości 2 km. Założona na wydzielonych gruntach Potulic, Głomska i Wiśniewki. Pierwotnie jej pruska nazwa brzmiała Karlsdorf na cześć syna pruskiego króla Fryderyka. W latach 1823/24 osiedlonych zostało na prawie pruskim 20 osadników na 60 morgowych gospodarstwach i 15 zagrodników na 3 morgowych działkach. Mieszkańcy Wiśniewki wspomagali niektórych najbiednieszych mieszkających na początku w ziemiankach. W 1925 roku 20 % mieszkańców stanowili katolicy o mieszanej orientacji narodowościowej.
Uczęszczali do kościoła w Wiśniece gdzie posługa i nabożeństwa odbywały się w obydwu językach.

Rysunki dzieci szkolnych z okresu międzywojennego w Ługach. ( Karlsdorf )
odnalezione w byłej wiejskiej szkole.

Wieś Ługi została osadzona na dobrej klasy ziemiach. Udają się tam uprawy wymagających roślin polowych i sadowniczych co miało ogromne znaczenie gospodarcze dla rolników w czasach kiedy nie stosowano jeszcze nawozów mineralnych. Również usytułowanie gruntów rolnych i pastwisk w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań stanowi wielką wygodę dla rolnika.Toteż ogólnie tamtejsi rolnicy mieli i mają znacznie lepsze warunki gospodarowania niż w Starej Wiśniewce, gdzie ziemie w większości są słabsze,
a u znacznej części gospodarstw oddalone od zagród.

Od kilku lat w Ługach odbywają się imprezy rozrywkowe dla dzieci. Inicjatorem tych imprez jest pani sołtys wioski Bernadeta Gała, która pozyskała dzięki usilnym staraniom fundusze na odpowiednie zagospodarowanie wiejskiego boiska z gminnej kasy, a także wsparcie na coroczne letnie i zimowe spotkania ze strony Stowarzyszenia "Gromada "z siedzibą w Wiśniewce. (zap. 28.10.12.)

Jeden z kuligów dziecięcych z Wiśniewki do Ług.

Na dożynkach w Czernicach 2012

Jak co roku odbył się również konkurs na najpiękniejszy wieniec dożynkowy.

I już prawie tradycją stało się zwycięstwo w tej konkurencji sołectwa Ługi.

Pierwszą nagrodę za swój wieniec odebrali już po raz czwarty z rzędu.

Drugie miejsce przypadło w udziale dla sołectwa Głomsk, trzecie zaś dla Werska.

(of.str. Gm. Zakrzewo)

W bieżącym roku mieszkańcy Ług obchodzili 90 lecie istnienia swej Wioski. Niestety, brak zgromadzonych materiałów archiwalnych obrazujących dzieje ich dawnych i obecnych mieszkańców nie daje możliwości stworzenia napewno ciekawej Kroniki.

CZERNICE
Położone pomiędzy dawnymi bagnami ciągnącymi się od Wiśniewki do obrzerzy Głomska. Wieś jednoulicówka długości 4,5 km. Nazwana na cześć króla pruskiego Fryderyka Wilchelma III - Kenigsdorf. ( Królewska Wieś ) W 1823 roku osiedlonych zostało na warunkach wieczystej dzierżawy na obszarze wydzielonym z gruntów Wiśniewki i Głomska 46 osadników na 60 i 90 morgowych gospodarstwach oraz 31 na 6 i 9 morgowych parcelach.
W latach 1857- 59 został w Czernicach zbudowany ewangelicki kościół obsługujący ewangelików narodowości niemieckiej z kilku okolicznych wiosek. W Czernicach znaczną częśc mieszkańców, od samego początku istnienia wioski stanowili polscy katolicy. Część znich należała, i do dziś należy, do parafii w Wiśniewce, a część do parafii w Zakrzewie z kościołem w Głomsku.
W okresie między wojennym społeczność polska w Czernicach (Królewskiej Wsi) była zorganizowana w samodzielnym Stowarzyszeniu Związku Polaków z pod Znaku Rodła. Część ich należała poprzez bliskość do Stowarzyszenia w Starej Wiśniewce.
W Czernicach mieszkął wraz z rodziną i działał na rzecz polskiej społeczności Kazimierz Rozenthal zamęczony w czasie wojny w nazistowskim niemieckim obozie w Dachau.
c.d.n.

Polacy z pod Znaku Rodła w Czernicach - ( Królewskiej Wsi )

*
Niemieckie pocztówki z okresu międzywojennego

Istnieje w Czernicach dawny kościół ewangelicki wzniesiony w latach 1857-59. Zbudowany głównie z kamieni polnych na najwyższym wyniesieniu wsi. Do końca II Wojny Światowe służył ewangelikom narodowości niemieckiej Czernic i okolicy. Po ucieczce i wysiedleniach tej społeczności ubytki ludości zostały uzupełnione przybyszami z różnych regionów Polski Centralnej i Kresów Wschodnich.

W dniu 10 czerwca 1945r. poświecony przez ks. Wiktora Domachowskiego - proboszcza parafii Zakrzewo jako katolicki kościół filialny otrzymuje wezwanie św. Józefa. W 1957r. zostaje zamieniony na magazyn zbożowy. We wnętrzu wykonano dwie kondygnacje z betonowym stropem aby powiększyć jego powierzchnię użytkową. Po latach zostaje przekazany w ręce prywatne i stopniowo popada w ruinę. Dzięki ks. kanonikowi Janowi Guss urodzonemu i napowrót zamieszkałemu w sąsiednim Głomsku w maju 2006 r, kościół wraz z działką przykościelną zostaje wykupiony z rąk prywatnych i rozpoczyna się częsciowa rozbiórka porządkowanie i odbudowa. W lipca 2006 zdjęto załamaną więźbę dachową i zwieńczenie wieży, natomiast w sierpniu rozpoczęto roboty zabezpieczające, w październiku na wieży kościoła wzniesiono dwumetrowy pozłacany krzyż. W lipcu 2007r. odbudowa kościoła została zakończona. Odnowiony kościół, dzieło ks. Jana, w stylu unowocześnionym, stał się Perłą i Wyzytówką Czernic.

KOLONIE OSADNICZE w PROCHACH
Oprócz pańskiej domeny w Prochach powstały na jej przynależnych gruntach dwie kolonie osadnicze.
Jedna przy drodze z Wiśniewki do Złotowa a druga w kierunku Zakrzewa.
c.d.n.