WIEK XIX
W latach pobytu wojsk napoleońskich również na Ziemi Złotowskiej, w Wiśniewce stanął na kwaterze oddział francuskich huzarów.
W domu sołtysa zamieszkał dowódca szwadronu.
W domu sołtysa zamieszkał dowódca szwadronu.
Dom w którym według przekazu ustnego miała miejsce poniższa historia.
Pech spotkał dowódcę szwadronu: ponieważ w nocy straż nie dopilnowała i została skradziona wojskowa skrzynia z cala jej zawartością.—mapy, rozkazy, kierunki marszruty, itp. Dowódca oddziału błagał o zwrot głosem całkowicie załamanego ponieważ za tak poważne zaniedbanie i utratę tajnych wojskowych dokumentów groził mu najsurowszy wyrok sadu wojskowego jakim było rozstrzelanie. Kim był złodziej tego do dziś nie wiemy. Różne były i są domysły : maruder wojskowy ? dezerter ? szpieg ? czy ktoś z miejscowych ?
Skrzynia nie została zwrócona ani nigdy nie odnaleziona, Sprawca kradzieży został przez księdza obłożony klątwą ale i to nie odniosło skutku w postaci zwrotu skrzyni. W skrzyni według zapewnień dowódcy oddziału nie było żadnych pieniędzy.
Pech spotkał dowódcę szwadronu: ponieważ w nocy straż nie dopilnowała i została skradziona wojskowa skrzynia z cala jej zawartością.—mapy, rozkazy, kierunki marszruty, itp. Dowódca oddziału błagał o zwrot głosem całkowicie załamanego ponieważ za tak poważne zaniedbanie i utratę tajnych wojskowych dokumentów groził mu najsurowszy wyrok sadu wojskowego jakim było rozstrzelanie. Kim był złodziej tego do dziś nie wiemy. Różne były i są domysły : maruder wojskowy ? dezerter ? szpieg ? czy ktoś z miejscowych ?
Skrzynia nie została zwrócona ani nigdy nie odnaleziona, Sprawca kradzieży został przez księdza obłożony klątwą ale i to nie odniosło skutku w postaci zwrotu skrzyni. W skrzyni według zapewnień dowódcy oddziału nie było żadnych pieniędzy.
W przekazie ustnym zachowała się opowiastka, jak to huzarzy szwadronu wojska francuskiego
organizowali sobie po gospodarzach zaopatrzenie.
Zdarzyło się w zagrodzie gospodarza o nazwisku Klóska. Przybyli obcojęzyczni, niczgo nikt nie mógł zrozumieć o co tym wojakom chodzi.
A oni coraz natarczywiej wrzeszczą. Coraz to częściej w śród wielu niezrozumiałych słów pada jakby jedno znajome słowo - hofsa - hofsa - hofsa wspomagane smaganiem po nogach batem . Uderzani zaczęli podskakiwać czyli hopsać, myśląc w rozgardiaszu że o to chodzi.
NIe wiadomo jak długo to trwało zanim nastąpiło porozumienie że chodzi po prostu o owies dla koni.
organizowali sobie po gospodarzach zaopatrzenie.
Zdarzyło się w zagrodzie gospodarza o nazwisku Klóska. Przybyli obcojęzyczni, niczgo nikt nie mógł zrozumieć o co tym wojakom chodzi.
A oni coraz natarczywiej wrzeszczą. Coraz to częściej w śród wielu niezrozumiałych słów pada jakby jedno znajome słowo - hofsa - hofsa - hofsa wspomagane smaganiem po nogach batem . Uderzani zaczęli podskakiwać czyli hopsać, myśląc w rozgardiaszu że o to chodzi.
NIe wiadomo jak długo to trwało zanim nastąpiło porozumienie że chodzi po prostu o owies dla koni.
W dziewiętnastym wieku w ramach pruskiej fryderycjańskiej kolonizacji,
na wydzielonych obszarach Wiśniewki i przyległych Łąk, Potulic i Głomska, powstały nowe osiedla - kolonie: Nowa Wiśniewka, Ługi i Czernice. Zasiedlane były głównie osadnikami narodowości niemieckiej.
Były to czasy upowszechniania się w Europie nowych prądów w polityce społecznej. Czasy znoszenia pańszczyzny i uwłaszczania chłopów.
Każda z tych wiosek w dziewiętnastym wieku została wyposażona w budynek szkoły elementarnej.
na wydzielonych obszarach Wiśniewki i przyległych Łąk, Potulic i Głomska, powstały nowe osiedla - kolonie: Nowa Wiśniewka, Ługi i Czernice. Zasiedlane były głównie osadnikami narodowości niemieckiej.
Były to czasy upowszechniania się w Europie nowych prądów w polityce społecznej. Czasy znoszenia pańszczyzny i uwłaszczania chłopów.
Każda z tych wiosek w dziewiętnastym wieku została wyposażona w budynek szkoły elementarnej.
NOWA WIŚNIEWKA
Nowa Wiśniewka (osiedle, kolonia) założona została w 1824 roku na wydzielonych gruntach Starej Wiśniewki i Łąk. Jej pierwsza nazwa brzmiała Neu Wisniewke (w tłumaczeniu na polski Nowa wiśniewka) W latach drugiej dekady XX wieku na skutek likwidacji polsko brzmiących nazw miejscowości w zaborze pruskim, przemianowano Neu Wisniewke na Kirschdorf. Według pruskich szacunków w 1910 roku 12,3 % mieskańców stanowili Polacy a 87,7 % mieszkańców ludność niemiecka. Trudno ustalić do końca jakie były naprawdę proporcje wobec dość częstych małżeńtw mieszanych, zwłaszcza wśród katolików obydwu nacji.
ŁUGI
Wieś kolonia jednoulicówka długości 2 km. Założona obok na wydzielonych gruntach Potulic, Głomska i Wiśniewki. Pierwotnie jej pruska nazwa brzmiała Karlsdorf na cześć syna pruskiego króla Fryderyka. W latach 1823/24 osiedlonych zostało na prawie pruskim 20 osadników na 60 morgowych gospodarstwach i 15 zagrodników na 3 morgowych działkach. Mieszkańcy Wiśniewki wspomagali niektórych najbiednieszych mieszkających na początku w ziemiankach. Proporcje ludnościowe były zbliżone do tych z Nowej Wiśniewki.
Wieś kolonia jednoulicówka długości 2 km. Założona obok na wydzielonych gruntach Potulic, Głomska i Wiśniewki. Pierwotnie jej pruska nazwa brzmiała Karlsdorf na cześć syna pruskiego króla Fryderyka. W latach 1823/24 osiedlonych zostało na prawie pruskim 20 osadników na 60 morgowych gospodarstwach i 15 zagrodników na 3 morgowych działkach. Mieszkańcy Wiśniewki wspomagali niektórych najbiednieszych mieszkających na początku w ziemiankach. Proporcje ludnościowe były zbliżone do tych z Nowej Wiśniewki.
CZERNICE
Położone pomiędzy dawnymi bagnami ciągnącymi się od Wiśniewki do obrzerzy Głomska. Wieś jednoulicówka długości 4,5 km. Nazwana na cześć króla pruskiego Fryderyka Wilchelma III - Kenigsdorf. W 1823 roku osiedliło na warunkach wieczystej dzierżawy na obszarze wydzielonym z gruntów Wiśniewki i Głomska 46 osadników na 60 i 90 morgowych gospodarstwach oraz 31 na 6 i 9 morgowych parcelach.
W latach 1857- 59 został w Czernicach zbudowany ewangelicki kościół obsługujący ewangelików narodowości niemieckiej z kilku okolicznych wiosek. W Czernicach znaczną częśc mieszkańców, od samego początku istnienia wioski stanowili Polacy.
Położone pomiędzy dawnymi bagnami ciągnącymi się od Wiśniewki do obrzerzy Głomska. Wieś jednoulicówka długości 4,5 km. Nazwana na cześć króla pruskiego Fryderyka Wilchelma III - Kenigsdorf. W 1823 roku osiedliło na warunkach wieczystej dzierżawy na obszarze wydzielonym z gruntów Wiśniewki i Głomska 46 osadników na 60 i 90 morgowych gospodarstwach oraz 31 na 6 i 9 morgowych parcelach.
W latach 1857- 59 został w Czernicach zbudowany ewangelicki kościół obsługujący ewangelików narodowości niemieckiej z kilku okolicznych wiosek. W Czernicach znaczną częśc mieszkańców, od samego początku istnienia wioski stanowili Polacy.
Każda z tych wiosek miala na użytek swej społeczności szkołę elementarną i dom gościnny z gospodą. Czernice jako większa wioska również salę taneczną.
Dom mieszkalny, wewnętrzna droga, studnia i rzut na czworak
Wiekowy dąb - pomnik natury
Folwark pruskiego wójta Gminy Wiśniewka
*
W czasach gdy władze pruskie zakładały w okolicy nowe wioski- kolonie Nową Wiśniewkę , Ługi, Czernice i Prochy, na bazie parcelowanych majątków oraz osadników niemieckich, Wiśniewka jako wieś centralna odpowiednio usytuowana i rozwinięta stała się siedzibą wójta. Niemiecki wówczas dzierżawca majątków w Prochach i Dzierżążni Gotlib Doberschtein otrzymał również w dzierżawę stary sołecki folwark (z nadań polskich jeszcze panów) aby w ten sposób mógł łatwiej pretendować na stanowisko wójta gminy Wiśniewka. Dwie majętne rodziny z Wiśniewki Bordt i Dobberschtein łaczyły więzy rodzinne które przyspożyły majątku Dbberschteinom. Dobberschteinowie byli pozytywnie ustosunkowani do polskiej ludności, w zatrudnianiu na folwarku nie czyniąc różnicy względem narodowości. Wybudowany nowy dom we wiosce, dworek w stylu klasycystycznym wraz z częścią gruntu sprzedał polskiej rodzinie Kołodziej i przeniósł się w nowe ustronne miejsce w dolnym biegu Łużanki obok pięknego sędziwego dębu.Tam nieco dalej z nową siedzibą wójta sąsiadował stary wiśniewski młyn w posiadaniu rodziny Wehrt również z nadania jeszcze polskich dziedziców. Po Gotlibie Doberschteinie folwark sołecki i stanowisko wójta dziedziczyli kolejno: Karol Fryderyk, Emil, Fryderyk, Wilhelm Doberschteinowie.
Niedaleko od folwarku Wilhelma ostatniego niemieckiego wójta Wiśniewki przy szosie z Wiśniewki do Złotowa istniał Folwark jego brata Fryderyka z pałacem i żelazną wieżą obserwacyjną na obszar posiadłości. Zachowały się częściowo zabudowania gospodarcze.
.
Informacje powyższe nie są ścisłe i wymagają napewno sprostowań i uzupełnień.
*
W czasach gdy władze pruskie zakładały w okolicy nowe wioski- kolonie Nową Wiśniewkę , Ługi, Czernice i Prochy, na bazie parcelowanych majątków oraz osadników niemieckich, Wiśniewka jako wieś centralna odpowiednio usytuowana i rozwinięta stała się siedzibą wójta. Niemiecki wówczas dzierżawca majątków w Prochach i Dzierżążni Gotlib Doberschtein otrzymał również w dzierżawę stary sołecki folwark (z nadań polskich jeszcze panów) aby w ten sposób mógł łatwiej pretendować na stanowisko wójta gminy Wiśniewka. Dwie majętne rodziny z Wiśniewki Bordt i Dobberschtein łaczyły więzy rodzinne które przyspożyły majątku Dbberschteinom. Dobberschteinowie byli pozytywnie ustosunkowani do polskiej ludności, w zatrudnianiu na folwarku nie czyniąc różnicy względem narodowości. Wybudowany nowy dom we wiosce, dworek w stylu klasycystycznym wraz z częścią gruntu sprzedał polskiej rodzinie Kołodziej i przeniósł się w nowe ustronne miejsce w dolnym biegu Łużanki obok pięknego sędziwego dębu.Tam nieco dalej z nową siedzibą wójta sąsiadował stary wiśniewski młyn w posiadaniu rodziny Wehrt również z nadania jeszcze polskich dziedziców. Po Gotlibie Doberschteinie folwark sołecki i stanowisko wójta dziedziczyli kolejno: Karol Fryderyk, Emil, Fryderyk, Wilhelm Doberschteinowie.
Niedaleko od folwarku Wilhelma ostatniego niemieckiego wójta Wiśniewki przy szosie z Wiśniewki do Złotowa istniał Folwark jego brata Fryderyka z pałacem i żelazną wieżą obserwacyjną na obszar posiadłości. Zachowały się częściowo zabudowania gospodarcze.
.
Informacje powyższe nie są ścisłe i wymagają napewno sprostowań i uzupełnień.
Cmentarz rodznny Bordt - Doberschtein
Zdjęcie weselne z rodzin pracowniczych w folwarku wójta Wiśniewki. Na fotografii prawdopodobnie cała społeczność folwarku w raz z jego właścicielem.lata 30 XX wieku
Wykopki w majątku (okres II Wojny Św.)
Zdęcia wpółczesne
Dawny Wiśniewski młyn i groby rodzinne Werth
Stan obecny części posesji dawnego młyna.
Żona Anna z domu Zakrzewska
Pochówki rodziny Werth w pobliżu dawnego młyna
Infomacje z ustnych przekazów.
SZKOLNICTWO.
Nie wiemy czy przed założeniem pierwszj szkoły w Wiśniewce dzieci z naszej wioski miały możliwości pobierania podstawowej nauki pisania i czytania. Być może że niekóre rodziny posyłały swych chłopców do zakrzewskich nauczycieli.
Pierwsza wiadomość o nauczycielu chłopców przy parafialnym kościele w Zakrzewie pochodzi z1653 roku.
Był nim Markus Fabrowicz organista. W 1744 Józef Strużyński. W 1798 Walenty Tomaszewski.
Czy kiedykolwiek w tamtych czasach nauczał ktoś w Wiśniewce nie wiadomo.
Zorganizowane państwowo-kościelne szkolnictwo w państwie pruskim dla polskich dzieci zaczęło się w pierwszej dekadzie XIX wieku. Miało ono na celu od samego początku germanizację polskiego społeczeństwa. Najpierw formą łagodnych nacisków a zbiegiem czasu coraz większymi ograniczeniami języka polskiego, gdzie opór egzekwowany był w końcu przemocą. Różnie to wyglądało w poszczególnych szkołach, w zależności od postawy nauczyciela. W naszej wiosce nie odnotowano większych nieporozumień między szkołą a polską ludnością.
Wiadomość o pierwszej pruskiej państwowo-wyznaniowej szkole elementarnej (podstawowej) w Wiśniewce pochodzi z1816 roku. Na 27 dzieci w wieku szkolnym uczęszczało 18, czyli 67 %. Nauczycielem był Jósef Wojciechowski.
Była to szkoła wyznaniowa katolicka ze względu na małą liczbę ewangelików. W roku 1821 dzieci szkolnych ewangelickich było w Wiśniewce 16 natomiast katolickich 63. Na ogół wyznanie stanowiło również o przynależności narodowej. Niemieckie katolickie rodziny w tamtych czasach przeważnie ulegały spolszczeniu, wchodząc w związki rodzinne z polskimi rodzinami i uczęszczając do polskiego katolickiego kościoła
.
W 1823 roku nauczycielem szkoły był Antoni Teichner
W 1829 do szkoły uczęszczło 49 chłopców i 40 dziewcząt
Budynek szkolny zbudowany był techniką szachulcową o wymiarach 36 x 32 stopy. Był to budynek z jedną klasą i pokojem nauczyciela. Szkoła ta okazała się za ciasna jak na ilość uczęszczających dzieci. W 1841 roku władze rejencyjne pruskie oceniły że należy zbudować nowy obiekt lub dostawić dobudówkę..
W roku 1870 katolickich szkolnych dzieci w Wiśniewce było 108 ewangelickich 40.
Nie wiemy czy przed założeniem pierwszj szkoły w Wiśniewce dzieci z naszej wioski miały możliwości pobierania podstawowej nauki pisania i czytania. Być może że niekóre rodziny posyłały swych chłopców do zakrzewskich nauczycieli.
Pierwsza wiadomość o nauczycielu chłopców przy parafialnym kościele w Zakrzewie pochodzi z1653 roku.
Był nim Markus Fabrowicz organista. W 1744 Józef Strużyński. W 1798 Walenty Tomaszewski.
Czy kiedykolwiek w tamtych czasach nauczał ktoś w Wiśniewce nie wiadomo.
Zorganizowane państwowo-kościelne szkolnictwo w państwie pruskim dla polskich dzieci zaczęło się w pierwszej dekadzie XIX wieku. Miało ono na celu od samego początku germanizację polskiego społeczeństwa. Najpierw formą łagodnych nacisków a zbiegiem czasu coraz większymi ograniczeniami języka polskiego, gdzie opór egzekwowany był w końcu przemocą. Różnie to wyglądało w poszczególnych szkołach, w zależności od postawy nauczyciela. W naszej wiosce nie odnotowano większych nieporozumień między szkołą a polską ludnością.
Wiadomość o pierwszej pruskiej państwowo-wyznaniowej szkole elementarnej (podstawowej) w Wiśniewce pochodzi z1816 roku. Na 27 dzieci w wieku szkolnym uczęszczało 18, czyli 67 %. Nauczycielem był Jósef Wojciechowski.
Była to szkoła wyznaniowa katolicka ze względu na małą liczbę ewangelików. W roku 1821 dzieci szkolnych ewangelickich było w Wiśniewce 16 natomiast katolickich 63. Na ogół wyznanie stanowiło również o przynależności narodowej. Niemieckie katolickie rodziny w tamtych czasach przeważnie ulegały spolszczeniu, wchodząc w związki rodzinne z polskimi rodzinami i uczęszczając do polskiego katolickiego kościoła
.
W 1823 roku nauczycielem szkoły był Antoni Teichner
W 1829 do szkoły uczęszczło 49 chłopców i 40 dziewcząt
Budynek szkolny zbudowany był techniką szachulcową o wymiarach 36 x 32 stopy. Był to budynek z jedną klasą i pokojem nauczyciela. Szkoła ta okazała się za ciasna jak na ilość uczęszczających dzieci. W 1841 roku władze rejencyjne pruskie oceniły że należy zbudować nowy obiekt lub dostawić dobudówkę..
W roku 1870 katolickich szkolnych dzieci w Wiśniewce było 108 ewangelickich 40.
